miércoles, 18 de diciembre de 2013

A miña opinión sobre o "Caso Vai de gaita" do Luar


Por casualidades do destino, o venres pasado , 13 de novembro de 2013, estaba no Luar, a saltos entre as bambalinas, onde acompañaba ao grupo de pandeireteiras deRetrouso que actuou xusto despois do Caso Vai de gaita, e o público. Entrei a sentar xusto cando empezaban as valoracións a Denís, mira ti que casualidade.

Vin que o asunto foi polémico, pero non esperaba que tanto. Miña nai! Lin post moi sesudos, debates sobre educación, sobre qué é a tradición, sobre respecto. E o que me sorprendeu máis: o debate estaba na rúa. Nos dous días seguintes, alá onde fun saíu na conversa como algo impactante.

Non tiven moito tempo, pero visto o linchamento que vin por algún lado do xurado, quedei con ganas de amosar a miña opinión. Alá vai.

1. Isto é un espectáculo
Se o do Vai de gaita pasase na Fox, ou mesmo en Telecinco, tería pensado que a polémica estaba pensada desde os think-tanks do programa. Sendo algo tan cotián como o Luar, teño as miñas dúbidas, pero ollo, mirade:

Nun concurso amateur, pero onde se ven cousas de bastante bo nivel (o pouco que vin algún domingo zapeando, todo hai que dicilo, non son gran seguidor, nin do programa nin do concurso), de sócato xuntan a competir a un gaiteiro que tocaba perceptiblemente mal con outro que reúne todas as trazas para darlle unha paliza en técnica, pero que vai cunha gaita marcial ao estilo ourensán, estilo Foxo, ou como queirades chamarlle. Ao participante de gaita marcial danlle caña por provocar levando unha gaita non tradicional, pásanse, xenera o captatio benevolentiae do público cara ao máis feble e o Cristian/Risto enfádase ou faise o enfadado e marcha desairado.

Et voilà, teñen a todo o mundo falando do tema varios días, moitos véndoo pola web, por Youtube, parodias de Seivane, e seguramente a moita xente atenta para ver qué pasa o venres seguinte no programa. Audiencia. Show.

Se non estaba preparado… Ao programa saíulle redondo.

2. Sorpresa: hai personaxes
Porque non sexamos inocentes. É moi fácil de identificar que Cristian fai o rol de poli malo, de polemista, de Risto, para entendérmonos.

E hai que ser moi reducionista para criticar ao Cristian profesor de gaita (non o coñezo de nada, eh, eu dese xurado, só sabía de Seivane), por cómo actúa o Cristian xurado. Salvando distancias, sería como criticarme a min como profesional de comunicación online por cómo bailo ou toco a gaita; ou ao revés. No programa está facendo un papel. Pode gustar máis ou menos, pero non procede dicir cousas do estilo “menudo profesor será”, pois digo eu que cando sae do Luar actuará de forma diferente. Ou non, igual me trabuco…

3. O asunto do “pobre rapaz vapuleado”
Cando alguén se presenta a un concurso sabe ao que xoga. Ten que saber que hai un xurado, coñecer ese xurado, saber cómo son as valoracións e saber que estará exposto. Oh, sorpresa: van criticalo na TV en prime time?! Será se cadra porque está participando nun concurso de tele en prime time (ejem, iso de prime time, que eran case as doce da noite) no que hai valoracións públicas tras cada peza.

Igual isto non o sabe todo o mundo, pero… non podemos poñernos no caso do “pobre inocente que vai por primeira vez á tele e marcha chorando desconsolado”. Denís, polo que sei (tampouco investiguei demasiado, teño vida propia, hehe), xa actuara nun Luar anterior no que, anda, qué sorpresa, levou unha gaita galega “normal”, e onde lle deran caña igual, naquel caso por copiar demasiado a técnica doutro gaiteiro na dixitación e na ornamentación.

E vai á segunda vez, a que pode ser a súa última, na que se cadra sabe que compite contra outro que toca moi pouquiño, ou se cadra porque pensa desmontar un pouco o local, e preséntase a tocar o Valse do Vellos cunha gaita marcial e tambor tamén dos de lata.

Claro, igual non sabe que o xurado o vai criticar, meu pobre.

4. O xurado pasouse?
Moitos din entender as críticas do xurado pero non as súas formas. Nese caso, volvan ao punto 1, de que isto é un espectáculo. Hai tres xurados e tres formas, mira ti que casualidade:

Lorena Freijeiro
Nin arre nin xo, pero a lo tonto… pregúntalle se a gaita é del, como insinuando:

  • Opción A: que lla regala a banda de gaitas (insinuación semi agochada sobre as subvencións moi criticadas a un modelo de ensinanza que impulsaba como propios instrumentos que eran ocorrencias dun señor)
  • Opción B: que lla deixaron directamente para desmontar o local no programa

Susana Seivane
Dálle un rapapolvos modo discurso. Moitos sorpréndense porque o tiña escrito e din como se houbese unha conspiración xudeomasónica. Un pouco de sentido común. Nun programa coma Luar, todos os que van participar pola noite en directo están como desde as 5 da tarde no estudio, pasando probas de luz, son, cámara. Os do Vai de gaita, o mesmo. O Denís tivo que pasar polo escenario coa súa gaita e os do xurado velo. Susana Seivane tivo tempo de sobra de escribilo nas horas mortas entre as probas e o directo.

Significa isto que tiña que terllo dito nas probas? Que tiña que ter chamado á policía? Ou terse queixado ao programa? Por que? Ela é xurado e o seu papel é analizar o que ve no programa.

Está menos cualificada por ser filla e neta de quen é? Primeiro, ela non é artesá, é gaiteira. Non é xusto trasladarlle a ela os “supostos” pecados de pai ou avó á hora de evolucionar a gaita ou o que fixesen. Segundo, comparar o que fixo a familia Seivane coa gaita, co que fixo Foxo… é cando menos discutible. Seivane mellorou tecnicamente un instrumento preexistente. Mellorou a feitura, definiu un timbre, e despois cambiou material de fol, pallóns… si. Iso é evolución, porque a tradición (se a estas alturas se pode manter ese termo) tamén evolúe. 

O da gaita marcial é outro tema: é coller unha gaita de fóra (Escocia, por se algúen está perdido), agarrarse a que aparece unha figura dunha gaita escocesa nunha igrexa en sabediosonde, e dicir, contra todo criterio empírico dos últimos 300 anos (por dicir unha cifra), que esa gaita con tres roncos verticais, é galega; adaptar a afinación á música galega e tirar para adiante co seu invento, tratando (con certo éxito, polo que se ve) de colarllelo a algúns incautos como “historicamente galego”.

Os Seivane melloraron un instrumento (xunto moitos outros artesáns, eu son máis da cultura de timbre de gaita de Corral-Gil, moito máis habitual nas Rías Baixas); Foxo inventou outro.

Por iso, aplaudín o discurso de Seivane.

[Actualización 19/12: Susana Seivane publicou unha interesante aclaración na súa páxina do Facebook]

Cristian
Pasouse co do papel hixiénico? Si. É o seu rol. Ser excéntrico, excesivo.  Quen critique que faga iso non debería criticar o Cristian gaiteiro, senón a televisión espectáculo ou tele lixo ou como queira chamarlle; pero que non o converta en “qué malvados son os gaiteiros tradicionais”, “qué radicais”.

Fixo mal en marchar? Unha vez máis: fixo o que correspondía ao seu papel. Conste que entendín perfectamente que marchase. O que non se vía en cámara era que, cando lle pediu ao Denís que falase, e falou, o rexedor do programa ía enervando ao público en positivo para apoiar ao feble do rapaz, mentres non reaccionaba en absoluto cada vez que falaba el. 

Denis: “É unha gaita históricamente galega”
Aplausos
Cristian: “Escribe un libro explicándoo e falamos”
Silencio
Denís: “É unha gaita como outra calquera"
Aplausos

Cristian marchou criticando que o público (incitado polo programa) estivese apoiando a “ignorancia” do rapaz e esa visión burda de que a gaita marcial é unha gaita galega.

5. Por que non me da pena Denis?
En directo, a súa actitude víase bastante confiada e prepotente. Houbo un momento clave. Cando dixo aquilo de “é unha gaita historicamente galega”. “Historicamente”. Alguén superado polas circunstancias, a punto de chorar como todo o mundo pensa que estaba, o pobre, non tería dito iso. Diría que é unha gaita tradicional ou galega a secas. Que metese o detalle de “historicamente” faime pensar que tiña máis que claro o que quería dicir. Sabía a que ía. E se o sabía, discutamos sobre gaitas, sobre termos, pero deixemos á parte o rollo ese de “pobre neno, como se pasaron con el”.

Historicamnete galega que é? Que é galega porque se fixo en Galicia? Que é galega porque leva 30 anos tocándose en Galicia?

É como dicir que que os coches de Citröen son historicamente galegos, porque se fan en Vigo. Non é o mesmo facerse nun sitio que ser tradicional dun sitio. Que algo se use nos últimos anos nun sito non o converte en tradicional dese sitio. O piano tocase desde hai moitos anos en Galicia, pero iso non o converte en instrumento tradicional galego.

6. O choio das bases
Outra cousa que se dixo moito é o das bases do concurso. Non as lin, nin coñezo nin atopei. Hai a quen di que as bases inclúen o de que a gaita debe ser tradicional. Nin idea. Para min, é irrelevante. En caso de que as bases non definan o tipo de gaita, sinxelamente, é decisión e interpretación do xurado valoralo. Para algo é o xurado.

[Actualización 19/12: Susana Seivane confirmou na nota do seu Facebook que as bases determinan que debe ser "gaita galega"]

Despois pódese discutir máis ou menos, pero o xurado decide. Por iso non me ten sentido aludir ás bases para nada.

Se as bases non poñen nada de tipo de gaita, xa pode gañar calquera con calquera tipo de gaita? Si, podería, se o xurado o vota. Vaino votar? Pois probablemente non, pois algún dos criterios que usan é a adaptación do xeito de tocar a cómo se tocaba nos sitios de onde son as pezas, ou como tocaban os autores orixinais… Valorar iso e ter que facelo con alguén tocando unha gaita midi, unha cornamusa, unha gaita tunecina ou unha gaita marcial… é normal que perda puntos. E quen o toca, sábeo.

7. Enton, qué é tradicional?
Alégrome de que me fagas esa pregunta. A cultura tradicional é a cultura que se transmite de forma oral, de pais a fillos, nas culturas previas aos medios de comunicación de masas, e sociedades industrializadas que aceleraron a educación regrada e o cruzamento de culturas e músicas a través de radios e despois televisións.

Segundo isto, baixo a miña opinión (estou moi tolo), a música tradicional está morta, claro que está morta. Por iso se fala de música folclórica (ah, claro, é que ese termo non mola nada, non é cool), ou música folk. O que se fai hoxe en día, igual que o que facía Perfecto Feijoo a comezos do XX, é reinterpretar, poñer en valor e adaptar o que sabemos da cultura tradicional. Iso que sabemos, faise adaptando aos tempos e ás necesidades. Hai formatos máis próximos (gaiteiro solista e tamborileiro) e outros máis afastados (banda de gaitas).

E tamén hai inventos. Os inventos están ben. Hainos tamén máis próximos á cultura tradicional (pallón de plástico) e hainos máis afastados (gaita de tres roncos verticais). Todo está ben, sempre que se saiba qué é cada cousa. A gaita marcial, baixo o meu punto de vista, supón un exemplo de autoodio brutal, no que se considera o instrumento tradicional galego “inferior” ao escocés, e se busca imitar un modelo alleo antes que evolucionar o propio.  

Tería sido un invento máis, unha anécdota como o gaiteiro que lle puxo chaves ao punteiro, ou o artesán que lle pon un buraco máis por detrás don punteiro, se non fose porque foi subvencionado durante décadas e afogou en moitos casos a moitas asociaciónns que trataban de traballar con gaitas “normais” (non inventadas) porque as bandas de gaitas da órbita da Deputación de Ourense regalábanlles as gaitas aos alumnos, tiñan actuacións internacionais, clases de balde ou case… De xeito que se vitaminou con cartos públicos ese invento de alienación da evolución da gaita, subxgada á sensación de que tocar como os escoceses mola, e como os galegos de sempre… non tanto.

Por todo isto, velaquí queda o meu apoio ao xurado do Vai de Gaita do Luar e quedo aberto á conversa. Pero con R-E-S-P-E-C-T, eh! ;)

20 comentarios:

Emacc dijo...

Parece mentira que me poña a ler isto a estas horas da mañá, pero o certo é, Sr. Rubén, e o de Sr. ven a conto co que vou dicir agora, que non é necesario dicir nada ao dito por ti... todo correcto, correctísimo máis ben, claro non, clarísimo, é dicir, unha escrita digna dun señor (non señor de idade, entedámonos). Moi bo, si señor!

Unknown dijo...

So me queda dicir unha cousa:
Pódese decir máis alto pero non máis claro. Non teño nin un "pero" o blog. A pena é ver como a xente aplaude o que non debería aplaudir nunca.

Suso dijo...

Non se pode cargar tintas contra de quen usa ese tipo de gaitas, e dígoo porque senón aquí xa non se salva ninguén. Estes días puiden ler de todo, ata comentarios de xente moi sesuda que falaba de que Milladoiro está en contra desa gaita, que Son de Seu é un exemplo de saber evolucionar o tradicional... mil cousas.O malo é que tendo a reflexionar cando leo cousas destas e caio na conta de que Milladoiro, xa nos primeiros discos usa a gaita irlandesa e de paso inclúe jigas no repertorio. Son de Seu tocan unhas arpas que poden ser moi bonitas e moi estéticas pero que de galegas non teñen nada. Eu toco a gaita, unha gaita de Carracedo do ano 85 se non lembro mal, pero tamén teño outra que é unha réplica da de Perfecto Feijoo, unha gaita de Villanueva, tócase pechado, pero pechado de verdade incluíndo o dedo maimiño da man dereita, e despois de tanta leria de uns e de outros pregúntome eu cal das dúas gaitas que teño é verdadeiramente galega. A replica dunha de fai cento e pico de anos ou a de Carracedo, dúas gaitas completamente distintas, tanto na estética (unh acon ronquillo de palleta e outra con ronqueta de pallón) coma na dixitación, unha en aberto e outra en pechado, así coma na afinación unha en si (reconvertida co paso dos anos a Do) e a outra en ... como decilo... si bemol desafinado. Con tantas difeerencias é imposible que unha sea evolución da outra, po-lo tanto unha das dúas non é unha gaita galega pero cal?

Fanecón Sardiña dijo...

Creo que existe unha confusión entre cultura oral e cultura tradicional. A cultura oral se transmite oralmente (de pais/nais av@s a fillos, etc.), namentres a cultura tradicional é a creada pola sociedade tradicional. Entendendo por sociedade tradicional aquela que vive da terra (agricultura)e dos animais (gandería), pesca, etc., e actividades relacionadas. Historicamente a sociedade tradicional desenvolveuse en Europa Occidental desde mediados do século XVII ata finais do XIX, aínda que en Galicia, por razóns diversas alongouse ata a segunda metade do XX. E unha das características desta sociedade tradicional é asumir novos elementos e incorporalos á cultura, sen conflicto, como se foran propios. Un exemplo non musical, a vaca rubia, froito dunha selección; un exemplo gaiteiril, as palletas con tudel e frenillo de latón ou folla de lata, material que non estivo disponible en Galicia ata as décadas finais do XIX. Tamén nese momento de entreséculos foi cando deberonse producir outras innovacións e experimentacións importantes na música, algunhas das cales non chegaron a callar como a introducción de chaves nos punteiros. Lembrade a Chumín de Céltigos cando dicía "Ventosela, Ventosela moita chaveira na caliveira". Polo tanto podemos definir o tradicional, como o que a sociedade tradicional asume como tal. Nunha sociedade industrial ao mellor depende do mercado e o marketing. Precisamente ái foi onde tivo éxito Foxo e os seus próximos.

Maria Caneiro dijo...

Afortunadamente todos os q estamos a falar facememolo con fundamento. Odebate xa ten anos, o q mais me sorprendeu e doeu moitisimo é q a maioria da xente q lle vin comentarios ó respecto é xente q se puxo a comentar á lixeira sen ter idea do debate real, sen pensar, sen saber das vidas adicadas a tentar rescatar unha cultura nosa, sometida e apaleada durante anos. Para os q nos implicamos desde q nacimos, e tuvims a sorte de nacer nunha familia entregada ó pobo á musica e á cultura é duro ver como xente q nin se preocupa en saber, é duro e doloroso.

Anónimo dijo...

Cando fala o autor deste post de gaitas "non inventadas" para referirse ás gaitas tradicionas galegas, supoño que temos que entender que estas baixaron do ceo e non foron inventadas por ninguén! Mandacarallo

Anónimo dijo...

Toda a razon e.
O q non este convencido q mire no you tube calqueira banda escocesa e compare a copia.Non digo mais.
O resto é leria

Anónimo dijo...

Gústame moito o que lin, por riba de todo a estructura, máis aventúrome a non falar do contido deste escrito, xa que lendo outras entradas da tua blog boto en falta argumentos que validen as túas a conclusiones, en xeral as opinións persoais non pode faltar nunca pero lembra que non son premisas e que ti es un comunicador.

Ro dijo...

Cando se fala de gaitas marciais como invento coa única función de copia-la estética escocesa pregúntome si a afinación dos bordóns en agrupacións numerosas (bandas de gaitas) non é máis sinxela cos roncos pegados á orella.

Non digo que sexa tradional, histórica bla, bla, bla; falo de utilidade, servizo, comodidade á hora de afinar...

Parrulo dijo...

Aquí faltase a verdade... O problema da gaita marcial ¿¿cal é?? a colocación, enton estadesme a decir que si eu collo unha gaita escocesa e poño os seus roncos laterais ¿¿¿Teño unha gaita galega??? Os que sabedes de gaita sabedes de sobra que NON. a diferencia da gaita escocesa e moito maior ca colocación dos roncos, porque na gaita marcial non leva tres roncos, como moitos acusan sen haber tido unha diante... leva Ronco ronqueta e chillón, coma a tradicional... e ten o punteiro cónico coma a tradicional non cilíndrico coma a escocesa... Entón ¿que ten de escocesa esa gaita? a sí! a estética... Que a copiou o señor Foxo ((Cosa que nunca ocultou)) por varias razóns mais espectacular, maior sonoridade o sair o son da ronqueta e o chillón cara arriba e non de lado, e maior comodidade nos desfiles ((moi discutible isto))... E ¿¿para que fin esta destinada esta gaita?? para as BANDAS DE GAITAS que son formacións NON tradicionais, pois naceron en Ortigueira ala polos anos 70, curiosamente despois de que foxe convidado o festival folc unha banda de gaitas escocesa...
O tradicional de Galicia son as Cantareiras, Gaiteiros solistas, Cuartetos e Quintetos, moi rara vez podiase ver un grupo de mais de 5... o resto invencións ou evolucións... pero non e o tradicional. Se acusa a estas gaitas de ser o ""cancro da nosa cultura"", máis sen unha xustificación lóxica, nin aportar datos que expliquen o mal, eu vos vou dar un que explica o seu ben, En Ourense o mundo tradicional e o son da gaita estabase perdendo (así de claro sen paliativos) e os xovenes cada vez afastabanse máis do tradicional, estas formacións de bandas de gaitas, pola sua espectacularidade, deseño ou o que queirades abriu outra porta cultural a gaita, que moitos músicos que hoxe estan tocando con gaitas "tradicionais" e con formacións tradicions usaron como primeiro paso, e o meu caso, non o nego, ¿que ten iso de malo?... Aquí se condena as bandas de gaitas usando de excusa que é un movemento político, sinceramente, non entendo a acusación... pero podería facerse o reves tamén, decir que toda a polémica con estas gaitas ben por parte dos independentistas para poder decir que estan atacando a nosa cultura... ((Como de feito fan...)) Entón... ¿¿Quen ten razón?? Pois todos, e ninguen! Haberá quen realmente non coñeza as diferencias das gaitas... haberá quen o usa de ataque con base política... Pero o final, o tema e un tema de respeto, na miña banda de gaitas había dentro dela mais de 2 cuartetos tradicionais... e sabíamos e respetabamos como os mais puristas o tradicional, pero sabiamos de sobra que o que faciamos ca banda non o era... ¿E cal é o problema?

Anónimo dijo...

O problema da gaita marcial non deriva só da súa morfoloxía, que é inventada ou copiada a outros que a súa vez a copian, senón tamén do xeito de tocala. E nesto outros gaiteiros tamén optaron por aproximarse a outros instrumentos ou a outras zonas, abandoando a tradición galega. Finalmente a vestimenta e os traxes, compoñendo unha coreografía moi lonxe da que puidese haberes existido en Galicia. Levan razón quenes a alcuman de Gaita Marciana.

Rubén dijo...

Wow, canto tempo sen usar este blog e... cantos comentarios. Vou aos poucos:

Edu, Stéfano, María, Anonimo 2: Graciñas!

Suso: Eu non cargo contra ninguén por tocar un tipo de gaita; como máximo, criticarei que toque un tipo de gaita e queira pasala por tradicional ;). Tanto Milladoiro como Son de seu defínense como grupos folk, é dicir, que interpretan con liberdade creativa en base, máis ou menos, a música tradicional. Non din que a arpa leve entre os galegos desde os bardos do século II antes de cristo nin que as jigas sexan de Lugo de sempre.

Tes dúas gaitas galegas, non teñas medo, só que unha é máis moderna que a outra. E dentro das gaitas, tanto por épocas como por zonas, había e hai moitas diferenzas :)

Fanecón: Moi interesante contribución. Chegamos máis ou menos ao mesmo, pero parece que si que eu liaba conceptos. Totalmente de acordó en que a música tradicional absore as cousas novas sen rubor. Doutro xeito non habería xotas (séxulo XVIII) nin polcas nin pasodobres. O de Ventosela era o exemplo que mencionaba de punteiro con chaves, non lembraba o nome, gracias! O que eu digo é que, superada a sociedade tradicional, se seguimos aceptando calquera cousa como asumible e tradicional, tendo en conta a cantidade de inputs culturais que chegan de todo o mundo, non será parametrizable en moi poucos anos nada d que puidese considerarse tradicional dun lugar ou sociedade concreta. De aí a necesidade de, morta a sociedade tradicional, tratar de evoluír con certa sensatez e sentido común.

Anónimo 1: co de “gaitas non inventadas” buscaba especificar a qué me refería co concepto tamén pouco apropiado de “gaitas normais”. Era para non ponernos en entelequias super teóricas en cada parágrafo. Obviamente sempre hai persoas que participan na creación, pero como nas coplas tradicionais ou no xenoma, non hai en motios casos o concepto de “autor”, senón que son mil e un pequenos cambios e evolucións e copias entre vecinos o que vai determinando unha cultra e un instrumento tradicional dunha área concreta. Se baixaran do ceo… si que poderían ser marcianas ;)

Anonimo 3: Como dis, claramente isto é un post persoal de opinión persoais. Pero se necesitas argumentos de algo, pide sen medo eh, que ante o vicio de pedir está a virtude de non dar. Iso si, se pode ser, ponte un Nick, polo menos. Non me aquelan moito os anónimos, que non é fácil seguir as conversas. Mala cousa se estiveches analizándome mirando outros post deste blog, que é moooi canino, para iso… igual mellor visita http://rubenbaston.org ou http://www.elogia.net/blog/autor/ruben-baston/

Ro: pois pode que sexa así. A verdade, a min éme moito máis cómodo afinar normalmente ronqueta e ronquillo que o ronco. Supoño que será cousa de costume, pero a min, persoalmente, non me facilitaría nada ter as tres varas máis lonxe da man dereita.

Rubén dijo...

Parrulo: Lamento que digas que falto á verdade. Penso que no post apunto que Foxo adaptou a estética escocesa á afinación da gaita galega (niso incluía o tema de punteiro e o das tres varas, que non roncos, certo). Simplemente… creo que é bastante discutible que para tocar en banda sexa necesario ese modelo de gaita. De feito, hai moitas bandas de gaitas con gaitas “normais” que funcionan sen ningún problema.

Tes razón no que dis que as bandas de gaitas non son formacións tradicionais. O que non debeu facer foi vender como tradicional ou galega esa gaita que non era outra cousa que un invento persoal disruptivo e alienante respecto á evolución lóxica da gaita galega.
Sendo puristas, nin tan sequera os cuartetos ou quintetos serían tradicionais, pois son cousa de comezos do século XX. O tradicional “de verdade” son gaitas solistas bastante desfainadas imposibles de combinar con calquera outro instrumento ;). Hai que ser flexible, claramente:. Só debatemos sobre “canto” de flexible se pode ser sen estar desvirtualizando o instrumento, se queres seguir chamándolle tradicional.

Tamén é certo o que dis de Ourense. Pero: iso non pasaba só en Ourense, pasaba en toda Galicia. O que é moi discutible é que a forma de salvar a gaita fose coas gaitas de Foxo. Co mesmo investimento de Xunta e deputación, conseguiriase o mesmo con outro tipo de gaita. Non foi o tipo de gaita o que lanzou a gaita en Ourense, senón as clases moi baratas, que as bandas daban as gaitas, as viaxes…

Penso que eu non dixen nada de que a gaita de Foxo fose “un movemento político”, a pesar de que recoñecerás que non se explica a súa expansión sen o apoio de Xunta e Deputación ourensá.
O problema, para min, é que se estivo fomentando con cartos públicos unha iniciativa privada que non tiña fundamento para ser apoiada (a iluminación dun señor que cambiou a morfoloxía dun instrumento ben definido nese sentido para acehgalo ao doutra cultura). Se fose Foxo que ao seu rollo tirase para adiante co seu invento… xogaría en condicións de igualdade para que a sensatez e o apoio público dado á gaita galega o tería deixado nunha anécdota ao estilo da de Ventosela.

Graciñas polo comentario!

Anonimo 4: Boa aportación o de que tamén conleva un xeito de tocar e unha vestimenta… propia ;)

Unknown dijo...

Quero engadir un pequeno comentario sobre a propiedade da gaita marcial. Non sei si é del ou prestada, pero podo asegurar que non é da banda na que toca o rapaz. A gaita que se usa na banda de Verín é a que tocou na primeira fase, feitas en INSPO, en Bentraces, e non a paga nin o concello nin a diputación, cada gaiteiro merca a súa. O Concello ten unha serie de punteiros de Gil e acceden a eles os máis veteranos (eu cheguei a ter un)

Lo Santos dijo...

Gracias por esta visión tan interesante. Estou dacordo con todo. É moi triste que o que sospeitabamos cando empezou todo isto, se fixese realidade: que aqueles nenos que asistían a esas clases da deputación de Ourense e simiilares, anos despois defendan un instrumento e un xeito de tocar antinatural para un gaiteiro galego, e que o consideren propio porque, desgraciadamente, eles víveno así, xa que o mamaron de pequenos. O dano está feito.

Anónimo dijo...

Estou en desacordo total coas gaitas " marciais" Sempre se tocaron pasarúas e non fixo falla ningún tipo de gaita especial.
O comentario de Parrulo de que as bandas de gaitas naceron polos anos 70 en Ortigueira, non é real, xa que a primeira banda de gaitas naceu no ano 1964, foi en Marín e chamouse OS DE MARIN ata o ano 1979 en que desapareceu

Anónimo dijo...

Calquera que traballase na tele, e calquera que traballase en luar, sabe que existe un equipo de guinistas e dous directores (Gayoso e Manolo Abad) que regulan os contidos do programa. Estou seguro que a ese rapaz pedironlle expresamente que tocase esa gaita e que o xurado sabia que ia tocalo polo menos desde o luns anterior, se non antes. estamos aqui falando disto asi que, parabéns ás guionistas

Angel Gafas dijo...

Con Parrulo a tope, eu non son capaz de expresalo así pero o lelo estou de acordo con él.Eso de "tradición ou tradicional", que unhas evolucións sexan validas e outras non, agora o violín ou a arpa,mandolina,bozouki,ullean pipe por decir algúns instrumentos, van ser tradicionais porque alguén fai 40 anos ou 2 séculos utilizounos acompañando a instrumentos si tradicionais.A gaita marcial é unha gaita galega que se leva tocando 20 anos, que ten as suas razóns de ser coas que podes estar de acordo ou non, a min persoalmente non me gusta, pero non por eso os que a toquen teñen que ser atacados, porque entón por esa regra de tres tamén teríamos que ser atacados os que cantamos foliadas en corais polifónicas non tradicionais entón. O fin e o cabo son instrumentos e utilizanse para facer música e como nos sigamos tirando os trastos á cabeza guindaremos pola borda , posiblemente a música e tradición das máis ricas de Europa, e parte do extranxeiro.

Anónimo dijo...

Mi más sincera condolencia con todos aquellos que ante la música hacen prevalecer la política. ¿Era esto un concurso de música o de rigor pseudo-historicista?
Soy historiador y les aseguro que la Historia se rige por otros criterios. Descalificar a un músico por la supuesta "irregularidad" histórica de su instrumento y no por su música es no entender la propia música y sus valores, que trascienden toda construcción socio-cultural, por no hablar de que delata una absoluta ignorancia de los rigores y criterios históricos,y del objeto de debate, válido en otros ámbitos.
Aún aceptando sus disculpas, que las dieron, me parece que esta corta amplitud de miras es la verdadera causante de una dañina simplificación estereotipada de Galicia, que anula su diversidad y su creatividad en pro de un purismo excluyente, simplista y a veces hasta fanático e inquisitorial, como se ha puesto de manifiesto en este vídeo. Os animo, querido jurado, desde mi posición de estudioso de la cultura, a enriquecer vuestra cosmovisión pluriprospéctica de lo gallego y por extensión, del arte y las creaciones humanas, para que así, en el futuro, podáis valorar con justicia el arte que se os muestra y descubrir que el respeto está siempre por encima de la propia ideología, por no hablar de la misma música, cuya esencia es integradora, jamás excluyente.

Cástor Castro dijo...

Interesante este último comentario,se non foxe porque escóndese detrás dun anónimo, e fala por riba do que non coñece.

"Ser diferente é ser existente"
Dicía Vicente Risco, e isto é o que moita xente pide. Se ten que haber biodiversidade, tamén queremos isa diversidade e respecto nas distintas culturas. Foxo como el mesmo recoñeceu en numerosas ocasións petit comité, ideou a gaita marcial e os cambios na vestimenta, porque lle daba vergoña ir a Lorient con aqueles traxiños e aquelas gaitiñas.
Todo o demáis que montou despois (investigacións pseudohistóricas etc.) foi un engadido posterior.

Felicidades ao autor do artigo pola excelente análise.
Nada máis un apuntamento. Para mín, a música tradicional sí que existe. Segue habendo xente que aprende oralmente (ou non), e xente que compón, e interpreta pezas construídas dacordo co "canon".

O que pasa é que hai moitos conceptos diferentes da "tradicionalidade", "música tradicional", segundo o punto de vista. Aos músicos actuais, o termo "música tradicional" segue
dicíndonos algo, identificando un determinado xeito de interpretar e un repertorio concreto.

Para algúns "tradicional" significa que son músicas que veñen dun pasado remoto, feitas por un autor anónimo. Ou como comentades, músicas creadas noutro tipo de sociedade tradicional/rural.

Para min, unha muiñeira de Paco de Escornabois, feita en 2010 por el mesmo, seguindo os fraseos aprendidos doutros gaiteiros que o precederon, sendo unha peza de autor, e con data de creación, é unha peza "tradicional".

Do mesmo xeito que a cestería tradicional, é algo que se reproduce cada vez que alguén fai un cesto, seguindo unhas pautas que veñen de atrás, e unhas veces fáino máis grande, outras máis pequeno, ou con diversas variacións sobre o modelo de referencia.

Apertas,

Cástor Castro
Ourense